افزايش 20 هزار ميليارد توماني بدهي 13 بانك خصوصي

مريم كائيد/ تصمیمات جدید سیاست گذاران پولی در گشایش اعتبارات اسنادی ارزی مشکلاتی ها را برای بانک ها به وجود آورده است . با بخش نامه جدید بانک مرکزی میزان بدهی ۱۳ بانک خصوصی به این بانک ۲۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد . 

نمونه گیری از این بانک ها که تعهدات ۱۲.۱۴۶ میلیارد یورویی در پایان بهمن ۱۳۹۱ داشته اند ضرب و تقسیم ساده ای کردیم تا میزان تعهداتشان مشخص شود. بر این اساس مشخص شد که بانک های مذکور با تقریبا ارز مرجع ۱۵۹۷ تومانی و با قیمت مرکز مبادلات ۳۲۳۷ تومانی اختلافی ۱۶۴۰ تومانی برای هر یورو دارند که این رقم تعهد ۲۰ هزارو ۵۶۲ میلیارد و ۳۲۰ میلیون تومانی را به وجود می آورد .حال پرسش اصلی این است که اختلاف مبالغ گشایش اعتبارات اسنادی وارداتی را چه کسی و از چه محلی باید بپردازد؟ پرسشی سرگردان بین سیستم بانکی و بانک مرکزی. 

از زمانی که بخش نامه تامین ارز گشایش اعتبارات اسنادی وارداتی با ارز مبادله ای به نظام بانکی ابلاغ شد و بانک ها باید دور ارز مرجع را خط می کشیدند و اعتباراتی را که با ارز مرجع تعهد کرده بودند با ارز مرکز مبادلات می پرداختند ، یعنی بیش از ۲ برابر توافقات! مشکلات فراوانی گریبان خصوصا بخش خصوصی را گرفت . 

کلاف سردرگمی که بسیاری از بانک های بزرگ و کوچک را نگران کرده که مابه التفاوت این ارقام را باید از چه محلی پرداخت کنند . هزینه ی پیش بینی نشده ای که مبالغ هنگفتی از منابع بانک ها را خواهد بلعید و شعب بانک ها را محلی برای مناقشه مشتریان قرار داد .خصوصا بانک های غیر دولتی که باید به سهام داران نیز پاسخ گو باشند .
گزارشات پراکنده نشان می دهد که بانک تجارت بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار گشایش اعتبار تا پایان سال ۹۱ داشته است . همچنین مجموع اعتبارات اسنادی وارداتی ( دیداری، مدت دار،فاینانس،ریفاینانس و از محل حساب ذخیره ارزی) ۱۳ بانک خصوصی تا پایان بهمن ۱۳۹۱ به ۱۲.۱۴۶ میلیارد یورو می رسد که بانک اقتصاد نوین با بیش از ۲ هزار عدد گشایش اعتبار اسنادی وارداتی سهم ۱.۵۱۷ میلیارد یورویی در این آمار دارد . همچنین بانک پاسارگاد نیز با بیش از ۲ هزارگشایش اعتبار اسنادی وارداتی سهم ۴.۶۸۱ میلیارد یورویی در بین بانک های خصوصی دارد. 
بانک پارسیان با ۳ هزارو ۸۰ فقره گشایش اعتبار بیش از ۲.۳۷۰ میلیارد یورو تعهد دارد . در این دوره بانک سامان در این گروه با بیش از ۲ هزار فقره گشایش اعتبار مبلغ ۲.۴۶۱ میلیارد یورو در این بخش به ثبت رسانده است . گزارش های رسمی تعداد گشایش اعتبارات اسنادی بانک آینده را ۱۱ عدد با مبلغ۲۱ میلیون یورو عنوان می کند. 
بانک سینا در مدت مذکور نیز ۲۲۴ میلیون یورو گشایش اعتبار اسنادی را به ثبت رسانده است. بانک کارآفرین نیز مبلغ ۸۶۷ میلیون یورو گشایش اعتبارات اسنادی وارداتی داشته است . در این گزارش آماری از گشایش اعتبارات اسنادی وارداتی بانک های دی ، سرمایه ، انصار و ایران زمین ذکر نشده اما آمارهای رسمی نشان می دهد بانک سرمایه تا پایان دی ماه ۱۳۹۱ بالغ بر ۵.۴۸۰ یورو گشایش اعتبار اسنادی داشته است . 

بر اساس قانون بانک مرکزی برعملیات بانک ها نظارت دارد تا با رفتارهای مخاطره آمیز سپرده و منافع مشتریان با خطر مواجه نباشد که اخذ سپرده های قانونی از سپرده های سرمایه گذاری بخشی از این رفتار به شمار می رود .همچنین در قانون پولی و بانکی کشور به بانک ها اجازه داده شده که از طریق بیمه ها سپرده های مردمی را تضمین نمایند که البته این مسئله الزام قانونی ندارد. 

شایان ذکر است اعتبار اسنادی تعهدی است که بانک به خریدار و فروشنده می دهد. در واقع تعهد می شود که میزان پرداختی خریدار به فروشنده به موقع و با مبلغ صحیح به دست فروشنده برسد.هرگاه که خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد و بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان دریافت تائیدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده اند، وجه را پرداخت نخواهد کرد. 

همچنین بر اساس آمار ها مجموع ضمانت نامه های ارزی صادره بانک ها و موسسات عضو کانون بانک های خصوصی در پایان بهمن ۱۳۹۱ نیز ۲۶۷ عدد بالغ بر ۱۳۷ میلیون یورو گزارش شده است .اعتبارات اسنادی صادراتی ابلاغ شده بانک اقتصاد نوین در این دوره نیز۳۶۲ میلیون یورو ، بانک پارسیان ۱۱ میلیون یورو، بانک پاسارگاد نیز۱۱۲ میلیون یورو گزارش شد ودر مجموع بالغ بر ۳۴ فقره گشایش اعتبارات اسنادی وارداتی به ارزش ۵۰۶ میلیون یورو ابلاغ شده است . 

بانک های خصوصی عضو کانون بانک ها و موسسات اعتباری تا پایان بهمن ۱۳۹۱ بالغ بر ۱۱.۶۳۲ میلیارد ریال گشایش اعتبار اسنادی داخلی داشته اند . در این شاخص در گروه اول بانک اقتصاد نوین با ۴.۵۶۴ میلیارد ریال و پس از آن بانک های پاسارگاد با ۲.۹۵۱ میلیارد ریال و بانک سینا با ۲.۸۱۶ میلیارد ریال طلایه دار این بخش بوده اند . بانک های پارسیان با ۶۲۳ میلیارد ریال و کارآفرین با ۴۴۳ میلیارد ریال پس از بانک های گروه نخست قرار دارند.