در شرایطی به مصاف معاملات چهارمین روز کاری هفته می‌رویم که بازار دوشنبه اگرچه با صف فروش و وضعیتی شبیه به‌روزهای قبل آغاز کرد اما بواسطه برخی خبرها درخصوص کاهش احتمالی پاسخ اسرائیل به حمله نظامی اخیر ایران، میزان اردرهای حاضر در صفوف فروش مقداری کمتر بود.

از همان دقایق ابتدایی بازار، تحرکات در برخی از نمادهای بزرگ و صندوق‌های اهرمی آغاز شد و حدود 25 درصد از بازار (به لحاظ تعدادی) به تعادل رسید اما از آنجا که بسیاری از نمادها طی روزهای اخیر حجم مبنا را پُر نکرده بودند و از طرف دیگر حس تعلیق نسبت به تحولات نظامی پابرجا بود، میزان خرید در برخی از نمادها صرفا به اندازه حجم مبنا بود و حرکت به سمت تعادل آنها به روزهای بعد موکول شد. ضمن اینکه بطور کل سمت فروش بازار قوی‌تر بود و خیلی تمایل به حرکت رو به جلو با توجه به ریسک‌های موجود و محدودیت دامنه نوسان وجود نداشت. در نتیجه معاملات روز گذشته، شاخص کل با افت حدود 8 هزار واحدی تا ارتفاع دو میلیون و 94 هزار واحدی عقب نشست. ارزش معاملات تحت تاثیر تحرکات بیشتر حقوقی‌ها در بازار افزایشی بود و به بیش از 2.8 همت رسید و رقمی بالغ بر 670 میلیارد تومان از چرخه بازار خارج شد.

به‌نظر تا وقتی تکلیف رویدادهای سیاسی به‌عنوان یک ریسک سیستماتیک روشن نشود، حس تعلیق پابرجا بماند و همین موضوع، قدرت تصمیم‌گیری را نه‌تنها برای فعالان بازار که برای تصمیم‌گیران بازار سخت می‌کند. البته به نظر می‌رسد که ‌کم‌کم باید برای عادی‌سازی شرایط بازار و برگشت به دامنه نوسان 3 درصد آماده شویم. چراکه رئیس سازمان بورس طی روزهای اخیر گفت: "باتوجه به‌شرایط سیاسی موجود در کشور اقدام احتیاطی محدودیت دامنه‌نوسان برای چند روز صورت گرفت، این موضوع در شورا هم مورد بحث قرار گرفت. لذا اگر شرایط عادی شد، به وضع قبلی بازمی‌گردیم." به نظر تا پایان هفته دامنه یک درصد برقرار است و از شنبه هفته آتی و با نزدیک شدن به زمان انتشار گزارش‌های 6 ماهه و برگشت دامنه نوسان به محدود 3 درصد، به مرور در مسیر تعادل قرار بگیریم.

البته امیدواریم پیش از هرگونه تصمیم‌گیری، پنج نکته مهم مدنظر نهاد ناظر قرار گیرد. اول اینکه تمام جوانب برای افزایش دامنه نوسان در نظر گرفته شود؛ چراکه در صورت وقوع اتفاق یا درگیری جدید، شاید ایجاد محدودیت اینچنینی دیگر میسر و بطور کل اثرگذار نباشد؛ هر چند که با توجه به شرایط کلی خاورمیانه معتقدیم که یک قانون مشخص برای دوره‌های بحران باید نوشته شود تا در زمان وقوع اتفاقات نظامی، منتظر تصمیم‌گیری و اتخاذ رویکردهای خاص نباشیم. دوم اینکه نقدینگی قابل قبولی برای کمک به بازار تجهیز شود. درخصوص این مساله کمی جلوتر بصورت مجزا و مفصل بحث خواهیم کرد. سوم اینکه این منابع صرفا خرج 20 - 30 سهم بزرگ بازار (مثل دیروز) نشود و همه را در بر بگیرد ! واقعا نمی‌دانیم چرا بقیه بازار را یتیم فرض کرده‌اید !!

چهارم اینکه رئیس سازمان بورس با ابتکار خود، حقوقی‌های منفعل را پای کار بیاورد. و پنجم اینکه نهاد ناظر برخی از ناشرین را تحت فشار قرار داده تا صورت‌های مالی 6 ماهه خود را در روزهای ابتدایی هفته‌آتی راهی بازار کنند تا بلکه این موضوع هم در جریان متعادل‌سازی و رفتار معامله‌گران و سهامداران موثر واقع‌ شود. فراموش نکنیم که سایه درگیری در خاورمیانه در کوتاه‌مدت پابرجا خواهد بود؛ بنابراین بسیار مهم است که اقداماتی در دستورکار قرار بگیرند که در تنش‌های بعدی هم قابلیت کمک به بازار و عادی‌سازی شرایط را داشته باشند.

اما وقتی صحبت از تجهیز نقدینگی می‌کنیم، همه ذهن‌ها به سمت خط اعتباری بانک مرکزی و یا تزریق منابع از طریق صندوق توسعه ملی به صندوق‌های حمایتی بازار می‌رود. به نظر راه‌های دیگری هم برای حرکت پول به سمت بازار وجود دارد که رئیس سازمان بورس باید روی آنها متمرکز شود و تفاوت خود را با مدیریت و طرز فکر رئیس سابق نشان دهد؛ به‌خصوص اینکه تا زمان حضور فرزین در ساختمان شیشه‌ای میرداماد، خیلی نمی‌توان روی کمک او (وظیفه ذاتی او) حساب باز کرد. فرزین اخیرا قرار بود علاوه بر مجاب کردن بانکها به تزریق منابع به بازار، اقدام به افزایش خط اعتباری کارگزاران کند.