در شرایطی به مصاف معاملات سومین روز کاری هفته می‌رویم که بازار تقریبا به یک وضعیت مشخص رسیده؛ در صف فروش قفل شده و نقدینگی تنها در کمتر از 10 درصد نمادهای بازار جریان دارد. بنابراین درخصوص سایر بخش‌های بازار بحثی نیست و فعلا همه در انتظار کاهش تنش‌ها و آغاز فرآیند متعادل‌سازی‌ بازارند.

البته روز شنبه اظهارات جالب رئیس سازمان بورس را داشتیم که بسیار امیدوارکننده و به‌ نوعی حرف دل سهامداران بود اما مشکل اینجاست که فعلا فضای سیاسی و شدت تنش‌ها مانعی برای واکنش به سایر اتفاقات و اظهارات اقتصادی است و کسی خریدار این صحبت‌ها نیست ! البته که از رئیس سازمان بورس انتظار می‌رود علاوه بر سخنرانی خوب، کمی هم عملگرا باشد و با سرعت بیشتری در مسیر کمک به بازار قرار گیرد. در نتیجه معاملات روز گذشته شاخص کل با افت 5 هزار واحدی تا ارتفاع دو میلیون و 101 هزار واحدی عقب نشست. ارزش معاملات تحت تاثیر ثبات صفوف فروش با یک افت دیگر به کمتر از 1 همت (720 میلیارد تومان) رسید و رقمی بالغ بر 240 میلیارد تومان از چرخه بازار خارج شد. گفتنی است ارزش صف فروش‌ها در بازار دیروز رقمی بالغ بر 3.5 همت بود.

نیمه‌های مهر را در حالی پشت سر می‌گذاریم که سیاست و سایه‌ جنگ دست از سر بازار برنمی‌دارد و همچنان تردید و تحولات مختلف سیاسی و صد البته سایه درگیری نظامی روی سر بازار قرار دارد و این حس ترس حتی از وقوع حادثه هم بیشتر است. قسمت جالب‌تر ماجرا اینجاست که شنبه شب علاوه بر ترس و نگرانی نسبت به حمله اسرائیل، زمین‌لرزه ۴.۴ ریشتری در عمق ۱۲ کیلومتری زمین حوالی آرادان سمنان را لرزاند ! گویا قرار نیست یک شب آرام را پشت‌سر بگذاریم و لذا تا مادامی که عوامل بیرونی تسلط بر بازار داشته باشند، طبیعی است که نقدینگی نقش تماشاچی را ایفا کرده و خیلی تمایل به پذیرش ریسک و حضور در بازار نداشته باشد.

اما در دنیای سیاست، توپ در زمین اسرائیل است. البته از سمت ایران چه در نماز جمعه و چه در سفر وزیر امور خارجه سیگنال‌های روشنی مبنی بر اینکه ایران تمایل به رسیدن درگیری به سطوح بالاتر ندارد، ارسال شد اما مشکل اینجاست که طرف مقابل رفتار و کردار منطقی نداشته و به تاخت‌وتاز خود در خاورمیانه ادامه می‌دهد. اگر به‌خاطر داشته باشید در زمستان سال گذشته و در دوره‌ای که هنوز تنش‌ها تا این حد بالا نگرفته بود، در یکی از گزارش‌ها عنوان کردیم "بسیار بعید است که تا انتخابات آمریکا، خاورمیانه روی آرامش را ببیند !" انصافا خودمان هم فکر نمی‌کردیم درگیری‌ها تا این اندازه تشدید شود. به‌ نظر می‌رسد اسراییل در حال استفاده کردن از خلاء پایان کار دولت بایدن است. از آنجا که جو بایدن باید کمتر از 3 ماه دیگر میز و صندلی ریاستش در کاخ سفید را تحویل دهد، طبیعی است که اسرائیلی‌ها و حتی جامعه جهانی خیلی حرف او را نخوانند و لذا به نظر می‌رسد بالاترین سطح تنش‌ها نهایتا تا پایان فصل پائیز ادامه داشته باشد.

البته احتمالا با روشن شدن نتیجه انتخابات آمریکا، نتانیاهو هم کمی از مواضع خود عقب بنشیند. اما به هر جهت تحمل وضعیت موجود تا انتخابات هم (یک ماه دیگر) دشوار است. به‌خصوص که هر شب در فضای مجازی مدارم در حال پرواز F35 و کلیر شدن و رفع کلیر آسمان‌های کشور هستیم و این وضعیت آماده‌باش و عدم حمله از خود حمله و شلیک موشک هم کلافه‌کننده‌تر است. نکته دیگر که شاید در این شرایط فضای تعلیق را بیشتر نشان می‌دهد این است که ایران عنوان کرده اگر طرف مقابل حمله‌ای صورت دهد، پاسخ متقابل دریافت خواهد کرد و این پاسخ ممکن است بلافاصله نباشد. و لذا وقتی شرایط اینطور پیش می‌رود، طبیعی است پول قدرتمند و قوی تمایل کمتری برای درگیر شدن با بازار داشته باشد.

جالب اینکه در این شرایط برخی معتقدند برای خروج از این بن‌بست باید در مسیر برگشت به دامنه نوسان 3 درصدی قرار بگیریم تا بازار به سرعت به تعادل برسد ! اما خوشبختانه روز شنبه صیدی از روی این اظهارنظرها عبور کرد و اعلام کرد "همه تصمیم‌گیری‌ها صفر و یک نیست. معایب و مزایا دارند، اما باید طوری تصمیم گرفت که مزایای آن از معایبش بیشتر باشد. این موارد در تصمیم‌گیری در مورد دامنه ‌نوسان و حجم مبنا و ریزساختارهای بازار، هم مصداق دارد و نظر فعالان در این موارد، به شدت متناقض است." لذا به نظر فعلا خبری از برگشت به دامنه نوسان 3 درصدی نخواهد بود و تلاش‌ها بر این است که به مرور با کاهش تنش‌ها و رسیدن پول قوی‌تر به سمت تعادل حرکت کنیم.

انصافا با شرایطی که وجود دارد و هر شب خبر جدیدی می‌رسد، افزایش دامنه نمی‌توان در شرایطی که بانک مرکزی همکاری خاصی با بازار نمی‌کند، ریسک بسیار زیادی دارد. البته شاید حرکت به سمت دامنه نوسان نامتقارن بد نباشد اما بپذیریم که ممکن است این رویه هم خیلی اثرگذار نباشد. فراموش نکنیم که افزایش دامنه نوسان عاملی برای تشدید کال مارجین‌ها خواهد بود و بعید است عواقب خوبی داشته باشد؛ مگر اینکه پشت دست صندوق‌های حمایتی پُر باشد و دست‌کم 10 - 15 همت پول برای جمع کردن و حمایت از بازار تجهیز شده باشد.

اما در نرخ سود همچنان اعداد بالا اعلام می‌شود و انگیزه و حرکت خاصی برای کاهش آن دیده نمی‌شود. پس موضوع فقط جنگ و بحث نظامی نیست و این طرف هم سایه بمب‌های سنگرشکن از جنس نرخ بهره بازار را رها نمی‌کند. به‌‌شکل واضحی روشن است که دولت، وزارت اقتصاد، بانک‌ مرکزی و سازمان بورس به این موضوع واقفند که هر اقدامی نظیر کاهش نرخ بهره، شتاب دادن به رشد دلار نیما و برداشته شدن محدودیت دامنه نوسان تا زمان فروکش تنش‌ها به سود بازارها نخواهد بود و ممکن است پیامدهایی مناسبی نداشته باشد. بنابراین تمایل سیاستگذار این است که فعلا همه چیز فریز شده تا از این بحران گذر کنیم و بسیار مهم است که در این شرایط اسیر رفتارها و تصمیمات دشمن نشویم.