به گزارش اخباربانک، تغییرات موجودی انبار حاکی از اطلاعات مهمی در اقتصاد است که هر فصل و همینطور به طور سالانه در گزارشات رشد اقتصادی مرکز آمار و بانک مرکزی اعلام می‌شود. ولی چون این متغیر با اشتباهات آماری به صورت یک رقم اعلام می‌شود تفسیر و تحلیل آن با مشکل مواجه است. همچنین تفاوت در محاسبه این دو نهاد نیز به مشکلات دیگر می‌افزاید. چرا که آمارهای بانک مرکزی با سال پایه 95 و مرکز آمار با سال پایه 90 محاسبه می‌شوند.
از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد انحراف معیار تغییرات موجودی انبار این دو نهاد به عنوان شاخصی از خطای محاسبات حاکی از نکات مهمی است. براساس برآوردهای اکوایران خطای محاسبات بانک مرکزی در تغییرات موجودی انبار بالاتر از مرکز آمار به دست آمده است. همچنین مطابق گزارش دو نهاد، در برخی سال‌ها روند این متغیر کاملا متفاوت از یکدیگر بوده است.
موجودی انبار و تغییرات آن چه معنا و مفهومی دارند؟
تغییرات موجودی انبار به عنوان یکی از اجزای مهم در محاسبه تولید ناخالص داخلی (GDP) محسوب می‌شود. موجودی انبار به کالاهایی اطلاق می‌شود که تولید شده‌اند اما هنوز به فروش نرسیده‌اند. در محاسبه تولید ناخالص داخلی بر مبنای روش هزینه‌ای، این تغییرات می‌توانند نشانه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی در دوره‌های زمانی مختلف باشند. تولید ناخالص داخلی برابر است با مجموع مصرف، سرمایه‌گذاری، هزینه‌های دولت ، خالص صادرات (صادرات منهای واردات) و جزئی به نام تغییرات موجودی انبار و اشتباهات آماری.
تفسیر اینکه تغییرات موجودی نشان دهنده رخداد چه اتفاقی در اقتصاد است به موارد مهمی مربوط می‌شود. به طور مثال اگر تغییرات موجودی انبار در یک سال مشخص نسبت به سال گذشته افزایش یافته، این امر می‌تواند حاکی از دو اتفاق باشد. یک اینکه چشم‌انداز اهالی تولید نسبت به آینده مثبت شده و رشد تولید را در پی داشته است یا در اقتصاد کاهش تقاضا اتفاق افتاده و کالاهای تولید شده در انبارها باقی‌مانده که نشان از رکود دارد. بنابراین اگر روند تغییرات موجودی انبار نزولی باشد، می‌تواند ناشی از چشم‌انداز منفی تولید یا رشد تقاضا در بازار باشد.
تفاوت بانک مرکزی و مرکز آمار در اعلام تغییرات موجودی انبار
داده‌ها نشان می‌دهد تغییرات موجودی انبار که بانک مرکزی در گزارش رشد اقتصادی خود اعلام می‌کند، با سال پایه 95 محاسبه شده‌اند. درحالی که مرکز آمار سال پایه 90 را در نظر گرفته است. بنابراین چون آمار این دو نهاد با سال پایه مختلف محاسبه شده نمی‌توان تفسیر دقیقی از تغییرات موجودی انبار به دست آورد.
همچنین بررسی روند تغییرات موجودی انبار بانک مرکزی و مرکز آمار نشان از آن دارد که در برخی سال‌ها رفتاری کاملا متفاوت از یکدیگر داشته‌اند. به طوری که در حد فاصل سال‌های 93 تا 96 آمار این دو نهاد روندی معکوس در مقایسه با یکدیگر ثبت کرده‌اند. مطابق گزارش مرکز آمار تغییرات موجودی انبار در سال 94 نسبت به سال 93 صعودی بوده درحالی در همین مدت روند مذکور براساس گزارش بانک مرکزی نزولی بوده است. همچنین از سال 94 تا 96 روند تغییرات موجودی انبار مرکز آمار کاهشی و بانک مرکزی افزایشی ثبت شده است. این درحالی است که در مدت مورد نظر توافق برجام منعقد شده است و روند این متغیر در جهت تحلیل اتفاقات در فضای واقعی اقتصاد بسیار حائز اهمیت است.
آمار بانک مرکزی پر نوسان تر از مرکز آمار
اگر خطای روند تغییرات موجودی انبار را مورد بررسی قرار دهیم به نتایج جالبی دست پیدا می‌کنیم. جهت برآورد خطای هر دو مرکز می‌توان از ابزار انحراف معیار کمک گرفت. انحراف معیار یک معیار آماری است که میزان پراکندگی یا پخش‌شدگی داده‌ها از میانگین را نشان می‌دهد. به بیان ساده، انحراف معیار نشان می‌دهد که داده‌ها چقدر از میانگین فاصله دارند. هرچه انحراف معیار بزرگ‌تر باشد، داده‌ها بیشتر از میانگین فاصله دارند و پراکنده‌تر هستند. برعکس، هرچه انحراف معیار کوچک‌تر باشد، داده‌ها به میانگین نزدیک‌تر هستند و پراکندگی کمتری دارند.
براین اساس انحراف معیار تغییرات موجودی انبار بانک مرکزی معادل 30 و مرکز آمار 23 به دست آمده است. این امر می‌تواند نشان دهنده خطای بیشتر آمارهای بانک مرکزی در مقایسه با مرکز آمار باشد.
منبع : اکوایران
