حیدر مستخدمین حسینی کسیت؟

در عصر حاضر با وجود پیشرفت‌های مخابراتی در کمتر از یک دقیقه می‌توان به اطلاعات مورد نظر دست پیدا کرد. اما زمانی اطلاعات قیمت‌های سهام‌های شرکت‌های بورسی از تالار بورس تا تالار اطلاع رسانی توسط جوانی ۱۸ ساله انتقال می‌یافت. این جوان روزی دو بار برای انتقال اطلاعات بورس مسیر خیابان سعدی تا خیابان آبان را می‌دوید تا سرعت اطلاع رسانی در مجموعه را افزایش دهد. این جوان اکنون پس از ۴۰ سال یکی از چهره‌های شاخص بازارهای مالی کشور است.

حیدر مستخدمین حسینی کیست؟

«حیدر مستخدمین‌حسینی» مدیری که بخش قابل توجهی از رشد و توسعه بازار سرمایه کشور در سایه قانون جدید بازار اوراق بهادار مرهون تلاش‌های او و همکاران اوست.

وی متولد اول مهرماه ۱۳۳۵ مهدی‌شهر در استان سمنان است. او تحصیلات عالی خود را در رشته اقتصاد در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه طباطبایی تهران گذرانده و علاوه بر آن موفق به دریافت فوق‌لیسانس مهندسی صنایع از مرکز آموزش صنایع ایران شده است. مستخدمین‌حسینی تحصیلات خود را در رشته مدیریت ادامه داده و سرانجام موفق به دریافت دکترای مدیریت از دانشگاه آخن آلمان شده است. او در حال حاضر مدیرعامل موسسه مالی توسعه است.

«حیدر» جوان پس از اینکه در سال ۱۳۵۲ موفق به اخذ دیپلم می‌شود در کنکور شرکت کرده و تا زمان اعلام نتایج کنکور، به دنبال کار رفته و با پذیرش در بانک داریوش، فعالیت خود در عرصه اقتصاد را آغاز می‌کند. پس از مدتی، نتایج کنکور اعلام می‌شود. او در رشته اقتصاد گرایش بانکداری پذیرفته شده بود در آن دوران بانک مرکزی شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران را به منظور توسعه بازار سرمایه راه‌اندازی کرده بود تا سهام شرکت‌ها را خریداری کند.

او در سال ۱۳۵۳ از طریق مصاحبه در این شرکت نیز پذیرفته و در بخش ارزیابی سهام مشغول به کار شد و در مدت کوتاهی توانست با جدیت تمام نظر مدیران وقت شرکت (شهابی و ابتهاج) را جلب کند.

ابتکار مستخدمین جسینی در بازار بورس:

او با خوشحالی از آن روزها یاد می‌کند و می‌گوید: «آن زمان، ابزار اطلاع‌رسانی بورس محدود به دو روزنامه کیهان و اطلاعات بود که نرخ‌های روز گذشته را روز بعد منتشر می‌کردند و سرمایه‌گذاران برای اطلاع یافتن از نرخ روز باید به تالار معاملات مراجعه می‌کردند. من در آن زمان به مدیران شرکت پیشنهاد کردم تابلویی بزرگ تهیه کنیم و اسامی شرکت‌های بورسی با قیمت سهام و تغییرات آنها را در این تابلو بنویسیم و فضای شیشه‌ای رو به بیرون شرکت را با این تابلو بپوشانیم تا از این طریق مردم تابلو را ببینند و دیگر نیازی به مراجعه به تالار نداشته باشند.

حروف را تهیه کردیم و تابلو را سفارش دادیم، مدیرعامل پسندید و زمان تهیه قیمت‌ها فرا رسید و ماموریت من آغاز شد. ساعت ۱۰ و ۱۵ دقیقه از شرکت دوان دوان به سمت تالار سعدی رفته و قیمت‌ها را تا ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه دریافت می‌کردم سپس به همان ترتیب به شرکت بازگشته و قیمت‌ها را روی تابلو وارد می‌کردم و پس از یک ساعت کار بار دیگر در ساعت ۱۱ و ۴۵ دقیقه آخرین قیمت‌ها را دریافت کرده و در تابلو منعکس می‌کردم.»

مستخدمین‌حسینی پاداش تلاش خستگی‌ناپذیر خود را از مدیران شرکت دریافت می‌کند. او را برای آشنایی و گذراندن یک دوره تخصصی به بورس لندن اعزام کردند که در این دوره توانست تجربیات گرانبهایی را کسب کند و با دنیای جدید آشنا شود. ابتکار مستخدمین‌حسینی در انعکاس همزمان قیمت‌ها در تالار بورس و شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران امکان دسترسی تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به بازار سرمایه را فراهم آورد و سال‌ها بعد در زمان تصدی عبده‌تبریزی این ابتکار در شکل تالارهای منطقه‌ای و استانی بورس متجلی شد. او سپس فعالیت خود را در بانک صنایع ادامه داد و همزمان به تحصیل نیز اشتغال داشت: «برای تحصیل، باید با اساتید هماهنگ می‌شدم و گاه مجبور می‌شدم برای استفاده از کلاس به محلی بروم که استاد در آنجا تدریس می‌کرد. دانشگاه، مدرسع عالی بانکداری، مدرسه عالی بازرگانی و… همه جا به دنبال استاد می‌رفتم و در کنار آن دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت را نیز می‌گذراندم.»

ادامه فعالیت در بانک صنایع موجب شد بانک مرکزی وی را با وجود جوان بودن به عنوان عضو هیات سرپرستی انتخاب کند. در سال ۱۳۵۷ و در پی ادغام بانک‌ها، بانک صنایع ادغام و بانک تجارت تشکیل شد.پس از این ادغام مستخدمین‌حسینی به سازمان صنایع ملی ایران آمد و نخست به عنوان ناظر واحدهای تولیدی و سپس حکم مدیریت واحدهای صنعتی تحت اختیار دولت را دریافت کرد.

مستخدمین‌حسینی فعالیت خود در صنعت را از گروه صنعتی بهشهر به عنوان یکی از مدیران آغاز کرد و با حضور در بقیه شرکت‌ها از جمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری به عنوان مدیرعامل یا عضو هیات مدیره به فعالیت خود ادامه داد. او در مقطعی نیز به عنوان قائم‌مقام و مدیر تولید صنایع ملی ایران برگزیده شد.

توصیف بازار بورس در زمان جنگ از زبان مستخدمین حسینی:

«با آغاز جنگ تحمیلی، بخش‌های مختلف اقتصادی دچار مشکل شد و به تبع آن فعالیت بورس اوراق بهادار نیز به حداقل خود رسید. گروهی می‌گفتند باید بورس را تعطیل کرد، اما آنها که دلسوز اقتصاد ملی بودند با قدرت هرچه تمام‌تر بورس را حفظ کردند.

کارگزاران با انرژی دوچندان هر روز به بورس می‌آمدند اگرچه کاری نبود و معامله‌ای انجام نمی‌شد آنها صبر و حوصله به خرج می‌دادند و امیدوار بودند روزی به نتیجه برسند. اگر این صبر و حوصله نبود اگر برخی از نشست و برخاست‌ها صورت نمی‌گرفت شاید امروز بورس‌ وجود نداشت.

رجایی‌سلماس‌ دبیرکل وقت و کارگزاران بورس هر کدام به سهم خود با نمایندگان مجلس، صحبت می‌کردند اما برخی از نمایندگان عنوان می‌کردند بورس جایگاهی ندارد، کشور مشکلات زیادی دارد و جایی برای طرح این گونه مباحث وجود ندارد.

مرحوم نوربخش و آقایان مظاهری و نمازی مباحث زیادی در مجلس مطرح کردند و سرانجام با حمایت برخی مسوولان و مجلس فعالیت مجدد بورس از سر گرفته شد.»

سمت‌ها و فعالیت‌های مستخدمین حسینی در بخش‌های مختلف اقتصادی:

با تشکیل وزارت تعاون و در زمان تصدی مهندس شافعی، مستخدمین‌حسینی به عنوان مدیرکل دفتر تعاونی‌های مسکن، مدیرکل دفتر اقتصادی و برنامه‌ریزی و قائم‌مقام معاون وزیر به فعالیت پرداخت. در این دوران بسترسازی مناسبی در حوزه اقتصاد تعاون صورت گرفت و برنامه‌های متعددی در این خصوص پیاده شد و در کنار برپایی دوره‌های آموزشی، مقالات متعددی نیز درخصوص «تعاون از دریچه اقتصاد» منتشر شد.

او سپس به سازمان برنامه و بودجه رفت و به عنوان مدیرکل دفتر بازرگانی این سازمان به فعالیت پرداخت. بررسی بودجه‌های بانک‌ها و بودجه چند وزارتخانه از جمله وزارت امور اقتصادی و دارایی و نیز مبحث یارانه‌ها از جمله مسوولیت‌های مستخدمین‌حسینی در این دوره است.

در دوره یادشده بحث تشکیل بانک‌های خصوصی از سوی مرحوم نوربخش و آقایان مظاهری و نمازی شکل گرفت و گزارش‌های مربوط به آن در دفتر بازرگانی سازمان برنامه مطرح شد و این مباحث از سال ۷۴ تا ۷۶ به طول انجامید و پس از تلاش برای رفع شبهات موجود در زمینه بانکداری خصوصی که با شورای نگهبان انجام شد، قانون مربوط به تشکیل بانک‌های خصوصی تصویب شد که با توجه به اینکه در قانون اساسی وقت بانک‌ها تحت مالکیت دولت بودند، نام این بانک‌ها با عنوان موسسه مالی و اعتباری در قانون جای گرفت. نخستین موسسه در این بخش موسسه مالی و اعتباری توسعه بود که در سال ۷۶ کلید خورد. به این ترتیب مستخدمین‌حسینی یکی از نیروهای موثر در شکل‌گیری موسسات مالی و اعتباری و بانکداری خصوصی در کشور بود.

او سپس به بانک رفاه آمد و به عنوان عضو هیات مدیره بانک، فعالیت خود را ادامه داد. در این دوره با همکاری چند تن دیگر تعداد شعبه‌های بانک رفاه را از ۳۰۰ شعبه به ۱۲۰۰ شعبه رساند و برای نخستین بار استفاده از لباس فرم یکسان و پذیرایی از مشتریان را در تمام شعبه‌های بانک رفاه در راستای احترام به مشتریان پیاده کرد. این برنامه به قدردانی نمایندگان مجلس انجامید و موجب شد برای نخستین بار ریاست مجلس از بانک بازدید کند.

مستخدمین‌حسینی با شروع دولت هشتم به وزارت امور اقتصادی و دارایی رفت و به عنوان معاون پارلمانی وزیر به کار خود ادامه داد. در این دوران که شاید بتوان آن را یکی از پرکارترین دوره‌های اقتصادی کشور دانست بیش از ۱۵۰ مصوبه اقتصادی تهیه شد که مستخدمین‌حسینی و مظاهری کار دفاع از آنها را در کمیسیون‌ها و صحن مجلس انجام دادند.

مباحث سرمایه‌گذاری، قانون مالیات‌ها، قانون چک طرح‌های اقتصادی، لوایح متعدد و قانون جدید بازار سرمایه از جمله مواردی بود که در این دوره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. دوران تصدی مستخدمین‌حسینی به عنوان رییس هیات مدیره بورس یکی از پرکارترین دوره‌های بازار سرمایه ایران به شمار می‌رود.

وی در این باره می‌گوید: «پس از رفتن میرمطهری به سازمان خصوصی‌سازی، عبده‌تبریزی با نظر هیات مدیره بورس به سمت دبیرکل بورس انتخاب و سپس چارچوب کلی قانون جدید با وی مطرح شد که منشأ بسیاری از تحولات امروز بازار سرمایه ریشه در آن دوره دارد. لایحه قانون در وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شد و به مجلس رفت. از نمایندگان خواستم در صورت امکان به دو فوریت لایحه رای بدهند و در کمیسیون اقتصادی مجلس نیز از آن دفاع کردم. در آذرماه ۸۴ لایحه وارد صحن علنی مجلس شد و من به اتفاق مظاهری و عبده‌تبریزی در مجلس حاضر شدیم و همه زوایای قانون را تشریح کردیم تا ابهامات برطرف شود. در یک اتفاق نادر لایحه بند به بند در صحن مطرح شد و نمایندگان با سرعت و اشتیاق و کمترین مخالفت همه را تصویب کردند.»

دیدگاه حیدری حسینی راجع به وضعیت فعلی بازار:

«هر قانون مبتنی بر دو اصل بوده که شامل متغیرهای بیرونی و متغیرهای درونی است. متغیرهای بیرونی در اختیار سازمان نیست اما متغیرهای درونی در اختیار مسوولان سازمان است. سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی اجرای قانون در مباحث درونی با تنظیم آیین‌نامه‌ها و مقررات متعدد موجب ایجاد فاصله شده است. قانون در مباحث کلان خود اشکالی ندارد اگرچه هر ۵ سال یک بار باید به روز شود زیرا شرایط ما با کشورهای پیشرفته متفاوت است؛ اما اجرای صحیح قانون به آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی نیاز دارد. به نظر من آیین‌نامه‌های فعلی شرایط فعالیت را سخت کرده و باید روان‌تر شود.»

مستخدمین‌حسینی ادامه می‌دهد: «در مدت ۸ سال گذشته چند شرکت جدید به غیر از شرکت‌های اصل ۴۴ وارد بورس شده‌اند آیا شرکت‌هایی غیر از شرکت‌های دولتی که الزام ورود به بورس را داشتند برای ورود به این بازار تمایل داشته‌اند؟» وی معتقد است: توجه به حجم معاملات باوجود بزرگی شرکت‌های حاضر در بورس نباید ما را منحرف کند تا از ورود شرکت‌های جدید به بورس غافل بمانیم. باید مقایسه کرد طی سال‌های ۸۴ تا ۸۵ چه تعداد شرکت در بورس پذیرفته شده‌اند و از آن پس به غیر از شرکت‌های اصل ۴۴ چند شرکت در بورس پذیرفته شده‌اند. این موضوع نیاز به آسیب‌شناسی دارد، زیرا به طور حتم اشکالی وجود داشته است. بورس ملی بورسی است که از بنگاه‌های اقتصادی متعددی حمایت کند. ما در آن دوره حتی با روزنامه همشهری برای ورود به بورس مذاکره کردیم.»

مدیرعامل «توسعه» خاطرنشان می‌کند: «شورای عالی بورس برای ابزارسازی نیاز به شورای نگهبان ندارد و مجلس به بورس تفویض اختیار کرده است. قرار بود سهام برخی شرکت‌ها به بورس‌های دنیا برود که در این راستا سهام ایران‌خودرو، سایپا و ملی پتروشیمی آماده شد؛ اما این کار صورت نگرفت. بورس را باید از دریچه پیوند با اقتصاد جهانی ببینیم زیرا در داخل اتفاق ویژه‌ای برای توسعه پایدار نمی‌افتد.»

او ادامه می‌دهد: «باید موانع موجود بر سر راه آپشن‌ها از جمله مباحث شرعی مرتفع شود به عنوان مثال در بورس مالزی کوچک‌ترین ابزارها با موازین اسلامی بومی‌سازی می‌شود در حالی که ما در این زمینه کم‌کاری کرده‌ایم.»

مستخدمین‌حسینی با انتقاد از وجود ۸۰ تقاضا برای ایجاد بانک این موضوع را نشانه بیماری اقتصاد دانست که برای ایجاد صنایع تقاضا وجود ندارد. او در این باره می‌گوید: «تمام ساختارها باید در خدمت تولید قرار گیرد اگرچه نقش بانک‌ها نیز کلیدی است؛ اما در تئوری‌های جدید بانک‌ها در سطح خرد و تامین خواسته‌های مشتریان قرار گرفته‌اند. بورس پیشخوان اقتصاد است. باید تعداد تولیدکنندگان در بورس افزایش یابد در حالی که بورس به دنبال جذب بانک‌ها در بورس است و واحدهای تولیدی متاسفانه در رکن دوم اقتصاد قرارگرفته‌اند.»

نبود هماهنگی میان بازار پول یکی از ضعف‌های کشور است:

مستخدمین حسینی نبود هماهنگی میان بازارهای پول، سرمایه و بیمه را یکی از نقاط ضعف اقتصاد کشور می‌داند و می‌گوید: «مقام ناظر بازار سرمایه و بیمه وزیر اقتصاد است اما مقام ناظر بازار پول بانک مرکزی است که این دو مقام در بحث‌های مختلف مواضع گوناگونی دارند. اگر بازارهای مالی مقام مسوول واحدی نداشته باشند اقتصاد از تعادل خارج می‌شود. در حال حاضر ما «وحدت فرماندهی در حوزه اقتصاد» نداریم. در حال حاضر سیاست‌های پولی توسط شورای پول و اعتبار سیاست‌های بازار سرمایه توسط شورای بورس و سیاست‌های بیمه توسط شورای بیمه تعیین می‌شود و به این ترتیب سیاست‌های مالی ما پیوند نمی‌خورد.

در این شرایط زمانی که وضعیت بورس خوب است، بخشنامه می‌شود که به بورس نروید؛ اما همین که وضع بورس خراب می‌شود می‌گویند بروید بورس را جمع کنید.»