آخرین اخبار درباره قیمت ارز، ارز مسافرتی و ارز دانشجویی

به گزارش پايگاه خبري اخبار بانك، مشروح نشست کافه خبر با صمد کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی.
مرکز مبادلات ارزی حدود ماه از عمرش می گذرد. اینکه تا چه اندازه راه اندازی چنین مرکزی بر آرامش بازار آشفته ارز تاثیر گذار بوده است اصلی ترین سوالی بود که سبب شد از صمد کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی دعوت کنیم تا او برای ما در این رابطه توضیح دهد. کریمی در رابطه با جزییات عملکرد مرکز مبادلات ارزی توضیح داد و اعلام کرد که در آینده ای نزدیک شاید سهمیه ارز مسافرتی افزایش پیدا کند. آنچه در ادامه می خوانید مشروح نشست کافه خبر با صمد کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی است:

مرکز مبادلات ارزی اگر اشتباه نکنم حدود ۲ ماه است که فعالیت خودش را آغاز کرده است؟
از اول مهر سال جاری به شکل آزمایشی فعالیت خودش را آغاز کرد. از ۴ مهر به صورت عملیاتی کار خود را آغاز کرد. 

در این مدت چه اندازه مبادله ارزی در مرکز مبادلات ارزی انجام شده است؟
از ابتدای راه اندازی مرکز مبادلات ارزی کشور تا پایان روز کاری ۲۰ آبان سال جاری تعداد ثبت سفارش های پذیرفته از مرز ۶۸۰۰ فقره عبور و برابر ۶۸۵۳ فقره شد. 

مرکز مبادلات ارزی در واقع جایگزین بورس ارز شد که قرار بود راه اندازی شود؟
بازار ارز در دنیا یک بازار ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته است. عمده مبادلات به صورت معاملات امور مشتقه هست. حجم معاملات روزانه ۴ هزار میلیارد دلار است که ۱.۵ میلیارد دلار معاملات نقدی است. ۲.۵ هزار میلیارد دلار آن معاملات فوروارد، سوآپ، آپشن و فیوچر است. تنها ۵ درصد معاملات ارز در دنیا در بورس به صورت فیوچر انجام می شود. مرکز مبادلات ارزی دارد انام می دهد طرح جایگزین بورس ارز نمی باشد. همان راهکار متداول و رایجی است که در سیستم بانکی همه دنیا وجود دارد که به آن بازار بین بانکی گفته می شود. به عبارت دیگر مرکز مبادلات ارزی در جهت ایجاد مکانیزم قیمت گذاری ارز بر مبنای عرضه و تقاضا در بازار بین بانکی طراحی شده است. 

یکی از کاربران خبرآنلاین از شما پرسیده که با ۳۰۰ دلار که به مسافر تعلق می گیرد کجا می توان رفت و چه کار می توان کرد؟ آیا امکان افزایش ارز مسافرتی در آینده نزدیک وجود دارد تا مردم براساس آن برنامه ریزی کنند؟
بر اساس مقررات ارزی اخیر و پس از اینکه مرکز مبادلات ارزی کشور ایجاد شد، هدف مرکز تامین نیاز های گروه های کالایی ۳ تا ۵ می باشد. بعد از آن بر اساس تعهدات خرید ارزگروه های ۶ و ۷ نیز اضافه شد. ما به عنوان سیاست گذار پولی درصدد پوشش تقاضای بخش خدمات نیز می باشیم و بر این موضوع دقت و تمرکز لازم را داشته ایم. در این راستا تامین تقاضای مربوط به ارز مسافران، دانشجویان غیر بورسیه و بیماران مد نظر قرار گرفت. خوشبختانه این اقدامات انجام شد و آنچه مصوب شد با توجه به میزان منابع ارزی و مصارف ارزی کشور در شرایطی که کشور در آن قرار دارد بنا، بر این شد که مسافران محترم با مراجعه به شعب ارزی بانک ملت پس از ارایه مدارک مثبته و واریز ریال در مبادی خروجی نسبت به دریافت ارز خود حداکثر به میزان ۳۰۰ دلار اقدام کنند. به عبارت دیگر ارزی که برای مسافران محترم اختصاص داده شد حداکثر ۳۰۰ دلار است. طبیعتا اگر در آینده با توجه به منابع و مصارف ارزی کشور و پیش بینی هایی که بانک مرکزی در باره بازار ارز دارد، این امکان را داشته باشد که بتواند ارز بیشتری را به مسافران محترم اختصاص دهد مطمئن باشید حتما این اقدام را انجام می دهد. ضمن اینکه شبکه صرافی های مجاز هم به عنوان یک سیستم مکمل شبکه بانکی کشور در خدمت مسافران کشور هست. 

قبول دارید این ۳۰۰ دلار رقم ناچیزی است و حتی می توان از آن چشم پوشی کرد؟
بحث شما صحیح می باشد اما مصارف ارزی کشور شامل یک گروه وسیعی از خدمات و کالا هست. در شرایط خاص ارزی قرار داریم. طبیعتا اولویت نخست سیاست گذاری این است که بتواند نیاز های اساسی شامل کالا های اساسی و دارو های را پوشش دهد. بعد از آن نیاز های مربوط به مواد اولیه کالا های واسطه ای و سرمایه ای پوشش داده شود. ضمن اینکه تقاضای بخش خدمات هم باید پوشش داده شود. این راهی است که ما آغاز کردیم. هم وطنان عزیز هم باید یک فرصتی را به مرکز مبادلات ارزی بدهند تا در آینده در حد توان و منابع ارزی که در کشور وجود دارد نسبت به پوشش تقاضای مسافران محترم با حجم بالا تر اقدام کنیم. در حال حاضر مقرراتی که اعلام شده همین است و ما در چارچوب مقررات نسبت به تامین ارز مسافران محترم از طریق بانک ملت اقدام کنیم. 

این توضیحات شما انتظاری ایجاد خواهد کرد مبنی بر اینکه شاید در آِنده نزدیک قف ارز برای مسافران برداشته شود. درست است؟
امور اقتصادی، موضوعات پیچیده ای هستند. تغییرات محیطی در دنیا و ایران به سرعت دارد رخ می دهد و سیاست هایی که ما داریم اتخاذ می کنیم بر اساس تغییرات محیطی است. در آینده به متغیر های کلان اقتصادی نگاه خواهیم کرد و عواملی که روی منابع ارزی ما تاثیر می گذارند و همچنین مصارف ارزی هم مد نظر قرار می دهیم. مطمئن باشید بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور اگر این امکان را داشته باشند که بتوانند نسبت به تامین ارز بخش خدمات اقدام کنند این کار را خواهند کرد. نکته جالب دیگر این است که بر اساس مقررات جاری که به بانک ها ابلاغ شده است، بانک ها می توانند نسبت به خرید اسکناس و حواله های ارزی با منشاء خارجی اقدام کنند. ضمن اینکه بر اساس این بخشنامه به بانک های عامل، بانک مرکزی این اجازه را داده است که بر اساس منابع ورودی شان به بانک نسبت به فروش آن برای مصارف مشخص با یک درصد کارمزد اقدام کنند. بر این اساس یکی از راهکار های دیگر جهت تامین نیاز های بخش خدمات و مسافران محترم علاوه بر شبکه صرافی های مجاز، شبکه بانکی کشور هست. 

ولی بسیاری از شهروندان می گویند به بانک ها مراجعه کرده اند اما اسکناسی در اختیار آنان قرار نگرفته است. در این رابطه توضیح می دهید؟
این موضوع می تواند در شرایط کنونی درست باشد. به عبارت دیگر فروشنده اسکناس به بانک ها وجود نداشته و یا اینکه بانک ها نیز منابع لازم جهت پوشش چنین تقاضاهایی نداریم. 

چندی پیش رییس کل بانک مرکزی به صراحت عنوان کرد که اطلاعات دقیقی وجود دارد مبنی بر اینکه حج زیادی از دلار در خانه های مردم است. مرکز مبادلات ارزی برآوردی از میزان آن دارد؟
در این خصوص آمار های مختلفی از سوی اشخاص حقیقی و حتی برخی مسئولان عنوان شده است، اما مرکز مبادلات ارزی کشور در نیمه دوم سال جاری با یک برنامه مشخص در چارچوب سیاست های پولی و ارزی کشور شروع به کار کرده و در آن راستا حرکت نموده است. طبیعتا می شود بر اساس برخی از اطلاعات و آمار ها به یک رقمی دست پیدا کرد اما آن چیزی که می توانیم قطعا بگوییم برخی از خانوارها و صاحبان کسب و کار ها با توجه به نوسان های نرح ارزی که از نیمه دوم سال ۸۹ آغاز شد، تقاضای سفته بازی و احتیاطی داشتند. یا بخشی از دارایی های خود را تبدیل به ارز کردند. این یک واقعیت اقتصادی است که به آن پدیده عدم واسطه گری مالی گفته می شود. این پدیده مثبت و خوبی برای اقتصاد کشور ها نیست. به عبارت دیگر ما باید تلاش کنیم منابع ارزی و ریالی به سیستم هدایت شوند تا منابع بانک ها را تقویت کنند. بر این اساس بانک ها می توانند مصارف بیشتری داشته و نسبت به تعهدات خود ایفای نقش کنند. 

اشاره نکردید که چه رقمی از دلار ها در خانه های مردم است؟
من اطلاعاتی واقعا در این رابطه ندارم. اجازه بدهید درباره رقم حرف نزنم چرا که رقم هایی که اعلام شده اختلاف زیادی با هم دارد. هیچ کدام از رقم هایی که اعلام شده بر اساس یک مطالعات آماری به دست نیامده است و بیشتر تخمین است. روش هایی برای دست یابی به این رقم وجود دارد که می توان بر پایه آن ها به ارقام واقع بینانه تری رسید.

تکلیف ارز دانشجویی چه خواهد شد؟
تکلیف آن مشخص است. ارز دانشجویی هم برای دانشجویان بورسیه و هم برای غیر بورسیه اختصاص پیدا می کند. 

مکانیزم آن به چه شکلی است؟
مکانیزم کار متفاوت نیست. یعنی مدارک مثبته که برای دریافت ارز دانشجویی چه برای دانشجویان بورسیه و چه برای دانشجویان غیر بورسیه نیاز است یکسان هست. تنها تفاوت به نرخ ارز بر می گردد. برای دانشجویان بورسیه نرخ مرجع است و برای دانشجویان غیر بورسیه نرخ مبادله ای لحاظ می شود.
شما این تحلیل را قبول دارید که برخی از مسئولان اعلام می کنند آنهایی که دانشجوی بورسیه نیستند دلیلی برای تامین ارز آنان وجود ندارد؟ این نگاه در بانک مرکزی وجود دارد؟
رویکرد بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور این است که بتواند با همکاری شبکه صرافی کلیه تقاضای ارز کشور را در راستای اهداف سیاست های پولی که همان کمک به رشد تولید و همان جریان روان کالا و خدمات است پوشش دهد. در این راستا ما باید تمام توان سیستم بانکی را به کار ببندیم تا بتوانیم تقاضاها را پاسخ دهیم. بالاخره افرادی هم که جهت ادامه تحصیلات به خارج از کشور می روند آثار خارجی و فواید مثبت آن برای کشور وجود خواهد داشت. 

یک موضوعی درباره عملکرد مرکز مبادلات ارزی مورد نقد واقع شده و آنهم اینکه ارز ۱۲۲۶ تومانی به مواد اولیه تعلق می گیرد و سپس کالایی ساخته می شود و به دنبال آن صادر خواهد شد. کالای صادراتی بر اساس قیمت مرکز مبادلات محاسبه خواهد شد. این اختلاف قیمت محل سوال فعالان اقتصادی شده است؟
بر اساس تصمیمات جدید ارز مرجع فقط برای کالا های اساسی و دارو اختصاص می یابد. پورتال ارزی کشور سامانه ای است که وزارت صنعت، معدن و تجارت، شبکه بانکی کشور، بانک مرکزی و هم گمرک به آن دسترسی دارد. آنجاییکه کالا بخواهد ثبت سفارش شود اطلاعات وارد سامانه می شود. کالا هم که وارد شد در این سامانه قابل رصد است. طبیعتا اینجا مشخص است کالا ها با چه نرخ های ارزی وارد شده اند. اگر با نرخ مرجع وارد شده باشند قیمت گذاری آنها با کنترل و نظارت انجام می شود. اگر با نرخ مبادله ای انجام می شود با نرخ مبادله ای نظارت بر آن صورت می گیرد. وظیفه بانک مرکزی نظارت بر قیمت کالا و خدمات نمی باشد و سازمان های مربوطه این مورد را پیگیر هستند. 

چرا ۵۰ درصد ارزش کالای وارداتی در بانکی که گشایش ارزی می نماید باید به عنوان ضمانت گذاشته شود؟
دستور العمل نحوه خرید و فروش ارز به نرخ مبادله ای به بانک های کشور ابلاغ شده است. بعد از ابلاغ این بخشنامه با توجه به بند هایی که ما در این دستورالعمل لحاظ کردیم یکی از موارد به وثایق بر می گردد. بانک ها رفتاری که تا کنون داشته اند به این شکل بوده که توزیع دریافت وثایق شان نسبت به همدیگر متفاوت بوده است. بر این اساس گزار های کارشناسی خودمان را آماده کردیم و موضوع در پروسه تصمیم گیری نهایی است. بعد از نهایی شدن بانک ها باید با نرخ مشخص اقدام کنند. بنابراین این مشکل هم در آینده ای نزدیک حل خواهد شد. 

چرا بانک مرکزی ارز راگران کرده و چرا ۱۲۰۰ تومان نمی فروشد و بعد گفته می شود صرافی ها گران کردند؟
بعد از سال ۱۹۷۱ نرخ های ارز کشور ها دیگر نه بر اساس دلار و نه بر اساس طلا قیمت گذاری می شود. قدرت اقتصاد کشور ها است که نرخ ارز را تعیین می کند. ما در دهه ۸۰ که یکسان سازی نرخ ارز را انجام دادیم تا نیمه نخست سال ۸۹ نوسان های شدید در نرخ ارز نداشتیم. نیمه دوم سال ۸۹ شاهد نوسان های ارزی بودیم که در نیمه اول سال ۹۱ تشدید شد. طرح های محتلفی هم عرضه شد که یکی بورس ارز بود ولی در نهایت راه استاندارد مرکز مبادلات ارزی برگزیده شد. ضمن اینکه ما یکسری شوک های خارجی هم داشتیم. آن اتفاقی که در مرکز مبادلات ارزی اتفاق افتاده این است که نرخی که در مرکز مبادلات ارزی عرضه می شود نزدیک به نرخ تعادلی است. بر این اساس نرخی که شکل گرفته نرخ تعادلی است. به عبارت دیگر نرخی است که به صادر کننده سیگنال بدهد. 

در مورد تعهدات قبلی بانکها آیا تصمیم گیری شده است؟
یکی از موضوعات مهم و کلیدی برای سیستم بانکی تعهدات بانکی است. حالات مختلفی هم برای آن وجود دارد. خوشبختانه این اولویت نخست ما در بانک مرکزی جهت تصمیم گیری و تصمیم سازی بوده است. جزییات آن نیز طی روزهای آینده اعلام خواهد شد. 

محمد هيراد حاتمي