بررسی عملکرد دولت های بعد از انقلاب در بازار سکه و ارز

به گزارش اخبار بانک به نقل از خبرگزاری خبرآنلاین، دو شاخص قیمت ارز و سکه را می توان شاخص مشترک بین دولت و جامعه درباره وضعیت اقتصادی کشور، دانست. این دو، یعنی نرخ ارز و قیمت سکه، رابطه مستقیم با قدرت پول ملی دارند. در واقع هر زمان که سیاست دولت ها به سمتی رفته است که پول ملی را تقویت می کرده است، نرخ ارز و قیمت سکه با کاهش روبرو بوده است و بر عکس، هر زمان که سیاست دولت ها نتوانسته است تا پول ملی را تقویت کند و قدرت پول ملی به دلیل اتخاذ سیاست های اشتباه با کاهش روبرو شده است، نرخ ارز و قیمت سکه در بازار با افزایش مواجه شده است.

البته در افزایش نرخ ارز و قیمت سکه در بازار باید به این نکته هم توجه شود که عرضه و تقاضا در تعیین نرخ ارز و قیمت سکه در بازار نقش بسزایی بر عهده دارد. هر گاه که جامعه احساس کند که قدرت پول ملی رو به کاهش است، تلاش می کند تا با خرید ارز و سکه ارز پول خود را به نوعی حفظ کند. این تفکر در راستای سیاست های اشتباه دولت ها قرار دارد، یعنی هرگاه جامعه احساس کند که دولتی که هدایت کشور را برعهده دارد، توانایی لازم برای اتخاذ سیاست های درست اقتصادی ندارد و این سیاست ها سبب کاهش قدرت پول ملی و به تبع آن از بین رفتن سرمایه های مردم می شود به این سمت می روند تا با خرید ارز و سکه جلوی کاهش سرمایه های خود را بگیرند.

در حال حاضر ۳۵ سال از انقلاب در ایران می گذرد و در این مدت تا کنون ۱۱ دولت توسط هفت رییس جمهور در کشور تشکیل شده است. از آنجایی که در سال های ابتدایی انقلاب در ایران به دلیل شرایطی که بر کشور حاکم بوده است، عملکرد دولت هایی که از ابتدا بر سر کار آمده اند تا دولت موسوی را در این باره بررسی نمی کنیم. همچنین دولت روحانی با توجه به اینکه تازه شروع بکار کرده است و هنوز به پایان راه نرسیده تا عملکرد آن به صورت کامل در رابطه با تقویت پول ملی مشخص شود، از این دایره بیرون گذاشته می شود. بنابراین در این گزارش عملکرد دولت های جنگ، سازندگی، اصلاحات و عدالت مورد بررسی قرار می دهیم.

دولت جنگ، ناگزیر از افزایش نرخ ارز و قیمت سکه

 در این شرایط طبیعی است که دولت تمرکز خود را بر روی اداره جنگ و تامین نیازهای حداقلی ومعیشتی جامعه متمرکز کند. بنابراین تقویت پول ملی و جلوگیری از افزایش نرخ ارز و قیمت سکه در بازار نمی تواند چندان مورد توجه دولت باشد. دولت وقت در شرایطی کشور را تحویل گرفت که نرخ ارز در بازار رقم ۲۰ تومان و قیمت سکه تمام هم رقم ۳۰۰۰ تومان را نشان می داد. در سال ۶۸ که دولت به هاشمی تحویل می شد، نرخ ارز، ۹۶ تومان و قیمت سکه هم رقم ۱۱ هزار و۲۰۰ تومان را نشان می داد. این اعداد نشان می دهند که نرخ ارز از ابتدا دولت جنگ تا انتهای آن ۴.۸ و قمیت سکه تمام هم ۳.۷ برابر رشد داشته است.

هاشمی و بیشترین رشد نرخ ارز

هاشمی رفسنجانی، در سال ۶۸ به عنوان رییس جمهور انتخاب و مسئول تشکیل دولت شد. دولت اول هاشمی، اولین دولت بعد از جنگ بود. جنگ هشت ساله با عراق سبب شد تا خسارت مستقیم ۱۰۰ میلیارد دلاری و همچنین خسارت غیر مستقیم ۱۰۰۰ میلیارد دلاری به کشور تحمیل شود. در این شرایط دولت هاشمی می بایست بخشی از تمرکز خود را بر روی بازسازی خرابی های بعد از جنگ بگذارد، این مسئله سبب شد تا هاشمی کار سختی داشته باشد تا شرایط اقتصادی را بهبود ببخشد. در سال ۶۸ هاشمی در شرایطی دولت خود را تشکیل داد که نرخ ارز اندکی افزایش یافته بود و رقم ۱۰۰ تومان را نشان می داد.

در حالیکه قیمت سکه در بازار با اندکی کاهش رقم ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان را نشان می داد. تلاش های هاشمی برای افزایش قدرت پول ملی به عنوان یکی از شاخص های بهبود شرایط اقتصادی کشور که تحت عنوان طرح تعدیل اقتصادی به اجرا درآمد به دلیل نبود زیر ساخت های لازم در این بخش با شکست روبرو شد. در این دوره شاهد بودیم که داشتن ارز، بخصوص دلار به عنوان ارز مورد استفاده دولت در خرید و فروش های بین المللی، دارای مجازات های سنگینی بود. در واقع دولت در زمان هاشمی تلاش می کرد تا با اقدامات پلیسی به سمتی برود تا نرخ ارز را در بازار آزاد کنترل کند.

هر چند این اقدامات شاید چندان جواب نداد، زیرا هیچگاه نمی توان بازار را به کمک شرایط پلیسی کنترل کرد. هاشمی در شرایط در سال ۷۶ دولت را به خاتمی تحویل داد که نرخ ارز با یک رشد ۴.۴ برابر به رقم ۴۴۴ تومان رسیده بود و همچنین سکه با افزایش ۳.۷ برابر به رقم ۳۹ هزار و ۳۰۰ تومان رسیده بود. البته باید در نظر گرفت که دولت هاشمی به عنوان اولین رییس جمهور بعد از جنگ می بایست تا خسارت های ناشی از جنگ را هم به نحوی مدیریت کند.

کمترین افزایش نرخ ارز و سکه

دولت خاتمی در حالی جایگزین دولت سازندگی شد که نرخ ارز در بازار ۴۴۴ تومان و قیمت سکه تمام ۳۹ هزار و ۳۰۰ تومان بود. با اینکه دولت بیشتر به سمت توسعه سیاسی تمایل داشت، اما سیاست های که در بخش اقتصادی به کار بست سبب شد تا قدرت پول ملی در کشور افزایش یابد. نرخ ارز در دولت خاتمی تنها، ۱.۹ و قیمت سکه ۲.۹ برابر رشد داشته است. نرخ ارز در سال ۸۴، ۸۷۴ تومان و قمیت سکه تمام در بازار ۱۱۶ هزار و ۸۵۰ تومان بود.

انفجار قمیت ها در بازار

احمدی نژاد در شرایطی دولت خود را تشیل داد که نرخ ارز در بازار ۸۷۴ تومان و قیمت سکه تمام ۱۱۶ هزار و ۸۵۰ تومان بود.یکی از شاخص هایی که به شدت در دوره احمدی نژاد نزول کرد، قدرت پول ملی بود. در دوره احمدی نژاد شاهد بودیم که قیمت سکه در مقطعی رقم ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را هم پشت سر گذاشت و نرخ ۴ هزار۳۰۰ تومان برای مدتی بر روی تابلوی صرافی ها قرار گرفت . البته بخشی از این افزایش قیمت ها مربوط به تحریم اقتصادی کشور بود. در دوره احمدی نژاد شاهد ۸.۸ برابر شدن قیمت سکه و همچنین ۳.۶ برابر شدن نرخ ارز در بازار بودیم. احمدی نژاد نرخ دلار را ۸۷۴ تومان تحویل گرفت و ۳۱۶۰ تومان تحویل داد. قیمت سکه را هم ۱ میلیون و ۳۰ تومان تحویل داد در حالیکه قیمت سکه در سال ۸۴، ۱۱۶ هزار و ۸۵۰ تومان بود.

حال باید منتظر بمانیم تا ببینیم سیاست های دولت روحانی سبب افزایش قدرت پول ملی می شود یا سبب کاهش آن. البته تا اینجا به لطف افت قیمت جهانی طلا و همچنین اتخاذ سیاست های که در عرصه بین المللی و در رابطه پرونده هسته ای ازسوی دولت بکار گرفته شده باعث نزولی شدن، نمودار نرخ ارز و قیمت سکه در بازار شده است.