علي طالب زاده/ " دلار كاغذ پاره اي بي پشتوانه است" زماني جمله ورد زبان رئيس جمهور سابق بود،در دوره اي نه چندان دور اين كاغذ پاره از مرز 3600 هم گذشت،اين حادثه تاريخي و بي سابقه ازرش پول ملي را در كنج رينگ سقوط قرار داده بود و چپ و راست ضربات كشنده بر پيكرش وارد مي كرد.اين ضربات را مردم در جيبشان كاملا احساس مي كردند.ريال هايي كه ديگر توان مقابله با گراني را نداشتند.اما حالا پس از گذشت چندين ماه از ان ماههاي پر خطر و وحشتناك،اين كاغذ پاره يانكي ها در بازار روي سه تا هزار توماني ايستاده و البته هر از چند گاهي بالا و پاييني مي پرد ولي همچنان با ثبات است.

دلار ابزار مهمي در تركيب بندي بودجه كشور و به مثابه سنگ ترازويي در دخل و خرج دولت ها به شماره رفته و همچنان هم عامل اثرگذار در اقتصاد نفتي ايران به شمار مي رود. 

اما حالا چرا دلار روي عدد سه هزار تومان(۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان نوسان دارد) چانه مي زند؟چرا دلار را ارزان نمي كنيم؟چرا بايد دلار به زعم برخي اهل فن بايد گران تر بماند؟ 

دو دسته در دو جبهه در برابر دلار قرار دارند.عده اي طرفدار تعيين دلار از سوي بازار و عده اي ديگر طرفدار حركت اين ارز مهم بر حاشيه بازار و نه خود بازار هستند.طيف اول مدعي اند كه در اقتصاد رو به جهان نبايد قيمت ها را دستوري و مصنوعي بالا يا پاييين نگه داشت و بايد بازار خود چكش قيمت بر كالا و خدمات بزند.اقتصاد ليبرالي و متصل به بازار مدعي است كه عامل دولت بايد تا جايي كه ممكن است دست خود را از بازار كوتاه كرده و اين عرضه و تقاضا است كه تعيين كننده خواهد بود. 

اما اگر اين فرمول غربي را كپي كنيم،شايد با توجه به ماجراي تحريم،كاهش درآمد و افزايش هزينه ها،مشكلات فروش نفت(منبع اصلي كسب ثروت دولت) و سخت شدن مسير ورود پول نفت به خزانه اين ايده فعلا نمي تواند در بازار جواب دهد. 

اما دسته دوم كه بيشتر ديد نهاد گرايي و متمايل به دخالت دولت در اقتصاد هستند،دلار را نه ارزان مي خواهند و نه گران.ارز را ميان منطق بازار و سياست هاي كلان بودجه اي دولت مي خواهند.شايد تيم و مغز تفكر دولت فعلي بهترين مثال براي اين موضوع باشد. 

بانك مركزي مدعي است كه اكنون با شرايط اقتصادي خزانه به سمت كويري شدن مي رود و نمي توان ارز را ارزان به ريال تبديل كرد.براي همين است كه سيف رئيس كل بانك مركزي در يك روز پاييزي در پارلمان بخش خصوصي يعني اتاق از به كف رسيدن قيمت دلار سخن گفت و مدعي شد كه دلار كمتر از سه هزار تومان فايده ندارد. 

اين جمله را مي توان پس از گذشت دو ماه اخير در بازار ديد و لمس كرد.شايد ايستايي دلار روي خط سه هزار تومان براي خيلي از عوام و كارشناسان تئوريك و درس خوانده دانشگاهي گزنيه مطلوب نباشد كه البته دليل هم دارد،اما همين ثبات به زعم برخي روي سه هزار تومان بالا،اعتماد به اقتصاد داده و كليت اقتصاد با ثبات تر تصميم گيري مي كند. 

اين موضوع را مي توان در بسياري از شاخه هاي اقتصادي رويت كرد.به قول معاون سابق وزارت صنعت و معدن ثبات حتي در گراني بهتر از نوسان شديد و لحظه اي در بازار هاست. 

البته نبايد منكر اين واقعيت شد كه ارزش پول ملي و سرافرازي ريال در مقابل كاغذ پاره يانكي ها،به ارزش برابري ريال در مقابل دلار بستگي دارد.بنابراين دولت نبايد به بهانه كسب ثروت ريالي و افزايش صادرات،قدرت خريد ريال را ناديده بگيرد. 

البته نبايد فراموش كرد كه اگر مذاكرات هسته اي به نتيجه مثبتي برسد احتمال ارزاني دلار حداقل در فضاي كوتاه مدت وجود دارد.اين موضوع در صورتي تداوم مي يابد كه دولت پارامترهاي دلخواه خود را روي بازار اعمال نكند! 

طلا،خداحافظ رفيق! دلار شل كرد
اما طلا نيز كه رفيق شفيق دلار بود اكنون روزهاي سختي را پشت سر مي گذراد.افزايش قيمت دلار در بازار داخلي و بالا رفتن بهاي نفت در بازارهاي جهاني طلا را در چند سال اخير به مامن مطمئني براي سرمايه گذاري مبدل كرده بود.اما با بهبود شرايط اقتصادي بويژه آمريكا و تثبيت نرخ دلار در كنار خروج سرمايه گذاران بزرگ از بازار طلا،حالا درخشندگي اين فلز گرانبها در حال كمسو شدن است. 

مردم ايران نيز در دو سال گذشته براي سود بردن و جلوگيري از افت سرمايه هايشان طلا و سكه و دلار خريد و در صندوق خانه پنهان كرده بودند.اما حالا با شرايط پيش آمده اين سكه و طلا ها راه خود را از صندوق و زير بالشت به بازار كج كرده است. 

ديگر وقت خريد طلا و ارز گذشته و ديگر محل امني براي سرمايه گذاري نيست.بازار طلا بويژه در شش ماه گذشته بيشتر به دوران اوليه ورود تب گلدكوئيست به كشور مي ماند.در تب گلدكوئيت و ماههاي نخست تنها افرادي سود بردند كه در راس بودند و پس از زياد شدن دست و ضرر مردم از بازار كنار كشيدند. 

به گفته تحليل گران بازار،افت شديد دلار در چند روز گذشته باعث شد تا اصطلاح بازار " شل كرده " دهان به دهان در بازار به گوش برسد. 

روز دوشنبه دلار تا ۲۹۹۲ تومان هم افت كرد كه نشان از اميدواري بازار به توافق هسته اي مي باشد. البته كمبود ريال در بازار دلار كاملا مشهود است.با افت دلار وهمراهي نسبي طلاي جهاي سكه هم حمايت مهم خود را شكست و تا ۹۰۹ در اخر وقت افت داشت. 

تحليل گران در فضاي فعلي توصيه به خريد ندارند حالا با وضع فعلي پول طلا و سكه و حتي دلار در راه تالار شيشه اي است كه اين روزهاي خو مي درخشد و براي پول هاي سرگردان جامعه دلربايي مي كند. 

تمام اين فضا بستگي مستقيم به مذاكرات سياسي و شرايط اقتصاد جهاني دارد.در صورت ايجاد جو مثبت در سياست به طور قطع دلار بيش از اين و غير ارداي افت مي كند و به تبع آن سكه و طلا روند نزولي خود را پي مي گيرند.