علي طالب زاده/ شكل گيري نهادهاي مالي با حمايت مالي و پول هاي سايه نهادها اكنون وضعيت شبكه بانكي كشور و بازار پولي را دچار دگرديسي شديدي كرده و بيم آن است كه در آينده اين پول هاي سايه و ساكت بازهم تنش آفريني كنند.

تصور كنيد كه شما بانكدار هستيد و در شرايط سختي به لحاظ كسب منابع جديد و جذب سپرده مواجه هستيد.اين موضوع مي تواند به خاطر بحران اقتصادي،فرار سرمايه،تورم بالا و بازارهاي پرسودتر غير از بانك اتفاق بيفتد.

با اين وقوع اين حالت شما كه بانكدار هستيد توان وام دهي نداريد و سعي خواهيد كه هزينه هاي خود را از طريق صرفه جويي در منابع انساني و غيره كاهش دهيد.اين وضعيت شما را كم كم در موقعيت ضعف قرار داده و چاره اي جز كشف راههاي جديد جذب پول و نخواهيد داشت. 

براي اين كار موسسات و گروههاي مالي شبيه بانك و موسسه مالي هستند اما در باطن نه شعبه اي دارند و نه تحت مقررات خاصي كار مي كنند.اين موسسات و گروههاي پرنفوذ مالي با بدست آوردن ثروت هاي كلان از روش های مختلف بويژه واردات و ساخت و ساز حالا ديگر به شكل كارتل هاي مالي درآمده اند و با پول هاي درسايه و ساكت خود كم كم به بدنه اصلي شبكه بانكي كشور رسوخ كرده و خواهند كرد. 

در طي دولت نهم و بويژه دهم اين چنين موسسات و گروههاي مالي بيشتر نمود پيدا كردند و بيش از پيش نيز شاهد پول هاي سايه و ساكت بوديم.پول هاي ساكتي كه پس از رسوخ در بدنه بانكها سر و صداي بسياري كردند. 

نمونه اين قضیه را مي توان در شكل گيري بانك تات سابق و آينده فعلي ویا اریا که مجوز ان لغو شد ؛ ديد.بانك تات با سرمايه شخصي و پول هاي كلاني شكل گرفت كه گروه و يا فرد دارنده ثروت هيچ فعليتي در شبكه بانكي نداشت و تنها به بهانه داشتن پول هاي سايه توانست به راحتي وارد شبكه بانكي كشور شود. 

نمونه اين موضوع اكنون نيز وجود دارد.پول هاي سايه و ساكت گروه و افرادي وارد موسسات اعتباري و بانكي شده و بانكها و موسسات به دليل نداشتن منابع كلان و ارزان تر زير بيرق اين پول ها رفته اند.
روند شكل گيري اين موضوع حتي در مقياس هاي كلان نيز كاملا مشهود است.شكل گيري نهادهاي مالي با حمايت مالي و پول هاي سايه نهادها اكنون وضعيت شبكه بانكي كشور و بازار پولي را دچار دگرديسي شديدي كرده و بيم آن است كه در آينده اين پول هاي سايه و ساكت بازهم تنش آفريني كنند. 

متاسفانه به دليل نبود نظارت جدي و قاطع اين پول ها به راحتي در بازارهاي حساسي چون مسكن،واردات و امور خدمات و بازرگاني رخ نشان داده و در اين بازارها گاها انحصار،تشديد تورم و گراني به واسطه همين پول ها شكل گرفته است. 

شايد بتوان پول هاي سايه و ساكت با پشتوانه فردي و گروهي را با نظام بانكداري سايه در دنيا مقايسه كرد.اين بانكداري تا حدودي شبيه همين وضعيت پولي ايران است كه اكنون رواج دارد. اصطلاح سیستم بانکداری سایه به Paul McCulley از شرکت Pacific Investment Management Company نسبت داده می‌شود که در سمپوزیوم اقتصادی بانک فدارال رزرو کانزاسسیتی در سال ۲۰۰۷ آن را به‌عنوان الفبای سرمایه‌گذاری، وسیله، کانال و ساختارهای غیربانکی توصیف کرد. در اواخر سال ۲۰۱۱ حجم معاملاتی سیستم‌های بانکداری سایه جهانی به حدود ۶۰ تریلیون دلار رسید. در نوامبر ۲۰۱۲، بلومبرگ این حجم را مبلغ ۶۷ تریلیون دلار را گزارش داد. 

بانکداری سایه مجموعه‌ای از واسطه‌های مالی غیربانکی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بازارهای سهام و رسانه‌های سرمایه‌گذاری سازمان یافته است که به بانک‌های سنتی ارایه خدمت می‌کند. فعالیت‌های هسته‌ای بانک‌های سرمایه‌گذاری منوط به مقررات و نظارت بانک مرکزی و دیگر نهادهای دولتی است اما به‌طور معمول بانک‌های سرمایه‌گذاری بسیاری از معاملات خود را به‌صورت مرسوم در ترازنامه حسابداری انجام نمی‌دهند بنابراین این امور برای قانون‌گذاران و سرمایه‌گذاران قابل مشاهده نیست. بانک‌های سرمایه‌گذاری ممکن است کسب‌وکار خود را تحت سیستم بانکداری سایه اداره کنند.
از آنجایی‌که بانک‌های سایه سپرده نمی‌پذیرند مشمول قوانین کمتری نسبت به بانک‌های سنتی هستند. بنابراین با نفوذ بیشتر نسبت به رقبای اصلی خود می‌توانند کارمزدهای حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش دهند که این خود منجر به افزایش ریسک در سیستم مالی می‌شود. 

اگر رواج پول هاي با منشا دلالي كه اكنون در شبكه بانكي و بازار پولي كشور كه با هدف تسلط به نفع برخي افراد و گروهها در بازار پولي عرضه مي شوند،كنترل نشود مي توان بروز بحراني كه بانكداري سايه در كشورهاي غربي و اروپايي پديد آورد را در آينده محتمل دانست.

بانک‌های سایه نیز می‌توانند به‌طور غیرمستقیم باعث ایجاد ریسک سیستماتیک شوند زیرا آنها به سیستم بانکداری سنتی از طریق زنجیره واسطه اعتباری متصل هستند. از آن جایی‌که سرمایه‌های بانک‌های سایه مانند بانک‌های اصلی مشمول بیمه نیست این امر می‌تواند مشکلاتی برای این بانک‌ها در بر داشته باشد.