بازار ارز ایران مدتی است از وضعیت عادی خارج شده است .
اعمال محدودیت بر خرید و فروش ارز در بازار آزاد از یک سو و اعلام نرخ 4200 تومان برای هر دلار از سوی دیگر مهمترین اقداماتی بود که با هدف بازگشت آرامش و ایجاد شرایطی نسبتا عادی در دستور کار قرار گرفت اما امرور با دو ماه شدن تک نرخی شدن ارز می توان دلایل بروز این بحران را مورد بررسی قرار داد.
نکته اول: ایران در شرایط کنونی با محدودیت ارزی خاصی روبرو نیست . شاید اگر در چهار سال گذشته نرخ دلار متناسب با تورم افزایش می یافت، بحران ارزی این گونه اقتصاد را تحت تاثیر خود قرار نمی داد . تلاش دولت ها برای عدم تاثیرگذاری نرخ تورم بر دلار سبب می‌شود، ریال در مقابله با دلار قدرت رقابت خود را از دست بدهد و از سوی دیگر در دوره‌های بحران ارزی نیز به واسطه ریزش ارزش ریال در برابر دلار، مشکلات خود را نشان می دهد. اگر قیمت ارز در آذر ماه سال ۱۳۹۶ را مبنا قرار دهیم می‌بینیم که طی ۴ سال گذشته قیمت آن افزایش چندانی پیدا نکرده است،به عبارت دیگر در شرایطی که قیمت ارز در سال‌های ۱۳۹۱ و ۹۲ بین کانال ۳ تا ۴ هزار تومان در حرکت بود،در سال ۱۳۹۶ نیز همین وضعیت را داشت.
در چنین شرایطی سالانه تورمی بین ۹ تا ۱۰ درصد در اقتصاد ایران وجود داشت. با این وصف تاثیر تورم بر دلار ، قیمت را به حدود شش هزار تومان می رساند.
نکته دوم: تک نرخی شدن ارز یکی از مهمترین مطالبه های فعالان اقتصادی است. باید توجه داشت تک نرخی شدن ارز در شرایطی می تواند پاسخگو باشد که اقتصاد با ثبات باشد. این اقدام می تواند زمینه فعالیت دلالان را از میان ببرد اما چرا دلالان به یک بازار هجوم می آورند و شرایط را دستخوش تغییر می کنند؟ وقتی قیمت کالایی کمتر از ارزش واقعی اش باشد، دلالان این بازار را زیر نظر می گیرند تا در موقع مقتضی برای کسب سود راهی ان شوند . بازار ارز نیز دقیقا در این شرایط به سر می برد . احتمالات نشان می داد که ارز در کمین جهش است و اجرای قانون کاهش سود سپرده های بانکی خود زمینه را برای بروز این اتفاق بیش از پیش فراهم کرد.
نکته سوم- و اما قیمت ۴۲۰۰ تومان برای هر دلار؛ به نظر می رسد در شرایط کنونی قیمت دلار اهمیت کمتری را نسبت به اجرای یکسان سازی نرخ ارز داشته باشد . آنچه اهمیت دارد شیوه اجرایی این طرح است و بی تردید در طول زمان این قیمت تعدیل خواهد شد.
*عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
اعمال محدودیت بر خرید و فروش ارز در بازار آزاد از یک سو و اعلام نرخ 4200 تومان برای هر دلار از سوی دیگر مهمترین اقداماتی بود که با هدف بازگشت آرامش و ایجاد شرایطی نسبتا عادی در دستور کار قرار گرفت اما امرور با دو ماه شدن تک نرخی شدن ارز می توان دلایل بروز این بحران را مورد بررسی قرار داد.
نکته اول: ایران در شرایط کنونی با محدودیت ارزی خاصی روبرو نیست . شاید اگر در چهار سال گذشته نرخ دلار متناسب با تورم افزایش می یافت، بحران ارزی این گونه اقتصاد را تحت تاثیر خود قرار نمی داد . تلاش دولت ها برای عدم تاثیرگذاری نرخ تورم بر دلار سبب می‌شود، ریال در مقابله با دلار قدرت رقابت خود را از دست بدهد و از سوی دیگر در دوره‌های بحران ارزی نیز به واسطه ریزش ارزش ریال در برابر دلار، مشکلات خود را نشان می دهد. اگر قیمت ارز در آذر ماه سال ۱۳۹۶ را مبنا قرار دهیم می‌بینیم که طی ۴ سال گذشته قیمت آن افزایش چندانی پیدا نکرده است،به عبارت دیگر در شرایطی که قیمت ارز در سال‌های ۱۳۹۱ و ۹۲ بین کانال ۳ تا ۴ هزار تومان در حرکت بود،در سال ۱۳۹۶ نیز همین وضعیت را داشت.
در چنین شرایطی سالانه تورمی بین ۹ تا ۱۰ درصد در اقتصاد ایران وجود داشت. با این وصف تاثیر تورم بر دلار ، قیمت را به حدود شش هزار تومان می رساند.
نکته دوم: تک نرخی شدن ارز یکی از مهمترین مطالبه های فعالان اقتصادی است. باید توجه داشت تک نرخی شدن ارز در شرایطی می تواند پاسخگو باشد که اقتصاد با ثبات باشد. این اقدام می تواند زمینه فعالیت دلالان را از میان ببرد اما چرا دلالان به یک بازار هجوم می آورند و شرایط را دستخوش تغییر می کنند؟ وقتی قیمت کالایی کمتر از ارزش واقعی اش باشد، دلالان این بازار را زیر نظر می گیرند تا در موقع مقتضی برای کسب سود راهی ان شوند . بازار ارز نیز دقیقا در این شرایط به سر می برد . احتمالات نشان می داد که ارز در کمین جهش است و اجرای قانون کاهش سود سپرده های بانکی خود زمینه را برای بروز این اتفاق بیش از پیش فراهم کرد.
نکته سوم- و اما قیمت ۴۲۰۰ تومان برای هر دلار؛ به نظر می رسد در شرایط کنونی قیمت دلار اهمیت کمتری را نسبت به اجرای یکسان سازی نرخ ارز داشته باشد . آنچه اهمیت دارد شیوه اجرایی این طرح است و بی تردید در طول زمان این قیمت تعدیل خواهد شد.
*عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران