زیان 1000 میلیارد تومانی پوز های بدون استفاده

مریم یعقوبی: طی دو دهه گذشته شبکه بانکی کشور با شعار «فرهنگ سازی و ایجاد بسترهای مناسب عمومی»، «پیشبرد اهداف بانکداری الکترونیک» و آشنایی عمومی، هزینه های هنگفتی برای اجرای زیرساخت های بانکداری و پرداخت الکترونیکی انجام دادند. اما به اعتقاد برخی تحلیل گران حوزه بانکی در ادامه این مسیر و پس از گذشت چندین سال با استقبال چشمگیر مردم، نیاز به ارائه سرویس های جدید وجود دارد.

بدون در نظر گرفتن این نیاز اما اصلاح ساختار استفاده از ابزارهای پرداخت الکترونیک معضلی است که شبکه بانکی کشور درحال حاضر با آن روبرو بوده و پیش از انجام این اصلاحات هرگونه تغییر و گسترش در سرویس ها آن را با سرانجامی نامعلوم روبرو خواهد ساخت.

بررسی آمار بانک مرکزی و شاپرک نشان می دهد از تعداد ۳ میلیون و ۹۴۲ هزار پایانه فروشگاهی ثبت شده در شبکه شاپرک ۳ میلیون و ۲۷۰ هزار دستگاه فعال است. یعنی ۶۷۲ هزار دستگاه پایانه فروشگاهی خاموش و بدون استفاده هم اکنون در اختیار پذیرندگانی است که ظاهرا نیاز چندانی به این دستگاه نداشته و معلوم نیست به چه دلیلی درخواست دریافت این دستگاه را داده اند.

هزینه خرید این تعداد دستگاه ۳۳۶ میلیارد تومان است که با دلار ۳۲۰۰ تومانی در یکسال گذشته حدود۱۰۵ میلیون دلار خروج ارز به همراه داشته است.

همچنین از مجموع دستگاه های فعال، حدود ۲۴ درصد کمتر از ۵۰ تراکنش در ماه دارند که به این معنی است که ۴۵۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه پوز برای تنها ۵۰ تراکنش در ماه مورد استفاده قرار می گیرند.

با احتساب هزینه هر دستگاه ۵۰۰ هزار تومان، مبلغی در حدود ۳۹۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان توسط شبکه بانکی و شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت هزینه شده تا بخشی از پذیرندگان از این دستگاه ها کمتر از روزی دوبار استفاده کنند.

موضوع قابل توجه در این آمار افزایش تعداد پایانه های صفر تراکنش از شهریور تا مهر است. بر این اساس ۱۱ درصد از ۳ میلیون و ۲۷۰ هزار پایانه فروشگاهی فعال در سه ماه تیر و مرداد و شهریور کاملا بدون تراکنش بوده اند. ۳۵۹ هزار و ۷۰۰ پوز بدون تراکنش در واحدهای تجاری توزیع شده که تنها بابت خرید آنها بیش از ۱۷۹ میلیارد تومان از منابع مالی کشور برداشت شده است.

در حالی که در سه ماهه مرداد و شهریور و مهر این رقم به ۱۳درصد افزایش یافته است.یعنی ۹۲ هزار و ۴۰۰ پوز به تعداد بی تراکنش ها اضافه شده است.

با توجه به اینکه تعدادکل تراکنش های خرید افت قابل توجهی در این دوره زمانی نداشته است تنها نتیجه ای که می توان از این موضوع گرفت این است که تعداد پایانه های فروشگاهی جدید به پوزهای بدون تراکنش اضافه شده است.

حضور شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی( شاپرک) در جایگاه نهاد ناظر بر فضای پرداخت الکترونیکی، این توقع را به وجود می آورد که در گام اول با اجرای تعهدات و اهداف خود ساختار حوزه پرداخت را اصلاح کرده و از هدررفت این منابع پیشگیری کند. بعد از آن به عنوان گام دوم اقدام به برنامه ریزی برای نوسازی شبکه و افزایش خدمات و سرویس های به روز همراه با امنیت و کیفیت کند.