نقش تسهیلات بانکی در چرخه حیات شرکتها

به گزارش «اخبار بانک»، یكی از مهمترین منابع موردنیاز سازمانها برای بقا و ادامه فعالیتهایشان، منابع مالی است. بخشی از این منابع مالی عمدتا" ازطریق سرمایه‌گذاری بنیانگذاران سازمان، سهامداران شركت و یا از فروش كالاها و خدمات شركت تامین می شود. ولی در اكثر اوقات این منابع مالی تكافوی نیازهای شركتها را نمی كند و نیاز به منابع مالی دیگری احساس می شود. در پاسخ به این نیاز بانك ها با جذب سپرده‌هایی، تسهیلاتی را دراختیار سازمانها قرار می دهند. اما سوال اینجا است كه چه تسهیلاتی بهتر قادر است نیازهای مالی شركتها را مرتفع سازد؟

درواقع انتخاب هوشمندانه نوع تسهیلات نه تنها مشكلات مالی شركت را برطرف می سازد، بلكه موقعیت شركت را درمیان رقبایش نیز بهبود می بخشد. درمقابل چنانچه اخذ تسهیلات بانكی بدون توجه به موقعیت شركت و دیگر عوامل مهم در این زمینه صورت پذیرد، شركت را در بلندمدت دچار مشكلاتی می كند. چرا كه در این گونه موارد اخذ تسهیلات برای شركت به مانند مسكنی است كه مشكلات شركت را به طور موقت حل كرده، ولی مشكلات بزرگتری را در آینده به وجود خواهدآورد.

این مقاله درصدد است با مروری بر انواع تسهیلات اعطایی بانك ها به شركتها، راهكارهایی را به مدیران برای انتخاب نوع تسهیلات در مراحل مختلف حیات شركتها معرفی و ارائه كند.

● نقش تسهیلات بانكی در مراحل مختلف حیات سازمان
سازمانها نیز به مانند افراد روزی متولد شده و سپس مراحل رشد و بلوغ را طی كرده و نهایتا" به پیری رسیده و ازبین می روند. سازمانها و شركتها در هریك از این مراحل دارای ویژگیها و نیازهای خاصی هستند. اولین دوره از حیات یك سازمان، ایجاد یا تاسیس نامیده می شود. در این مرحله سازمان هنوز متولد نشده است و فقط به صورت یك ایده وجود دارد. به وجود آمدن شركت یا موسسه تجاری غالبا" به دنبال احساس فرصتی در بازار است.

موسسان اولیه شركت غالبا" تامین كنندگان سرمایه و منابع مالی موردنیاز نیز هستند. ولی غالبا" سرمایه بنیانگذاران شركت تكافوی كلیه هزینه های تاسیس و راه اندازی شركت را نمی كند. بانك ها در این راستا و جهت تامین بخشی از نیازهای مالی شركتها تسهیلاتی را دراختیار آنان قرار می دهند.

در این مرحله، بانك ها می توانند ازطریق عقود مختلفی تسهیلاتی را دراختیار شركتها قرار دهند. كه از جمله كاربردی ترین این عقود، عقد مشاركت مدنی است. سپس در مرحله رشد و به منظور گسترش و توسعه فعالیتهای شركتها، بانك ها می توانند درقالب عقودی چون عقد مضاربه، سلف، جعاله، فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیك تسهیلات را دراختیار شركتها قرار دهند. البته لازم به ذكر است كه همان طور كه قبلا" اشاره شد، اعطای تسهیلات درقالب هریك از عقود بالا، كاملا" وابسته به نوع شركت و نیز مورد سرمایه گذاری است. در مرحله بلوغ شركتها، چنانچه سرمایه گذاریهای قبلی به درستی انجام شده باشد، شركت از فروش و سود قابل توجهی برخوردار می شود. در این مرحله شركت می‌بایست از منابع مالی مازاد این مرحله جهت سرمایه گذاریهای آتی استفاده كند. اما چنانچه شركت در این مرحله برای تامین سرمایه در گردش خود نیازمند منابع مالی باشد، می تواند از عقد سلف به منظور تامین نقدینگی موردنیاز خود استفاده كند. درمرحله چهارم شركت به پیری رسیده و چنانچه سرمایه گذاریهایی به منظور تجدید حیات شركت صورت نگیرد، شركت از بین خواهدرفت. در این مرحله نیز شركت به منظور تامین نقدینگی جهت سرمایه‌گذاری، می‌تواند از تسهیلات بانك ها استفاده كند. ازجمله عقودی كه سازمانها می توانند دراین مرحله استفاده كنند عقود، فروش اقساطی، جعاله، اجاره به شرط تملیك و مشاركت مدنی هستند.‍

● عوامل موثر در انتخاب نوع تسهیلات بانكی
سازمانها جهت استفاده از تسهیلات مختلف بانكی می بایست ملاحظاتی را مدنظر داشته باشند. كه ازآن جمله، می توان به موارد درپی آمده اشاره كرد:

۱ – نوع شركت و صنعت موردفعالیت شركت: برخی تسهیلات فقط درمورد شركتهای خاصی كاربرد دارند. به طور مثال از تسهیلات عقد مضاربه در امور خدماتی و بازرگانی قادر به استفاده هستند؛

۲ – موارد استفاده از تسهیلات: شركتها بسته به اینكه تصمیم دارند با تسهیلات اعطایی چه نوع سرمایه گذاری و یا كاری را شروع كنند، می توانند

نوع تسهیلات خود را انتخاب كنند. به طورمثال واحدهای تولیدی جهت تامین سرمایه در گردش خود می توانند از عقد سلف استفاده كنند؛
۳ – مدت بازپرداخت تسهیلات: گاهی شركت مشمول استفاده از چندین نوع عقد جهت اخذ تسهیلات می شود. دراینجا انتخاب نوع عقد می‌تواند تابع مدت بازپرداخت تسهیلات اعطایی شود؛

۴ – نرخ سود تسهیلات: مانند موردقبل چنانچه شركت قادر به استفاده از چندین عقد به طور همزمان باشد. براساس نرخ سود تسهیلات اعطایی می تواند اقدام به انتخاب كند.

درنتیجه شركتها برای انتخاب نوع تسهیلات می بایست ابتدا با توجه به نوع شركت و صنعت خود فهرستی از عقودی را كه درمورد شركت آنها كاربرد دارد، تهیه كنند. در گام بعدی شركت می بایست هدف از اخذ تسهیلات رامشخص سازد. با روشن شدن این هدف می توان از میان فهرستی كه در مرحله قبل تهیه شده، عقودی را مشخص كرد. درگام بعدی چنانچه شركت با گزینه های مختلفی روبرو باشد، می تواند براساس مدت بازپرداخت هریك از تسهیلات و نرخ سود آنها و نیز بازده فعالیت موردنظر خود، وام موردنظر خود را انتخاب كند.

● تسهیلات مختلف بانكی برای شركتها براساس گروههای مختلف صنعت
اگر شركتهای فعال در صنعت، به گروههای صنعت و معدن، ساختمان، بازرگانی، كشاورزی، خدمات و صادرات تقسیم شوند، عمده تسهیلات اعطایی بانك ها به شركتها براساس نوع صنعتی كه در آن فعالیت می كنند، را می توان به گروههای ذیل تقسیم كرد:
۱ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش صنعت و معدن شامل: - سلف، - قرض الحسنه، - فروش اقساطی، - مشاركت مدنی، - اجاره به شرط تملیك، - جعاله

۲ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش ساختمان شامل: - جعاله، - فروش اقساطی، - مشاركت مدنی، - اجاره به شرط تملیك

۳ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش بازرگانی شامل: - مشاركت مدنی، - مضاربه

۴ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش كشاورزی شامل: - قرض الحسنه، - فروش اقساطی، - جعاله، - سلف، - مشاركت مدنی، -? اجاره به شرط تملیك

۵ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش خدمات شامل: - مشاركت مدنی، - جعاله، - فروش اقساطی، - اجاره به شرط تملیك

۶ – تسهیلات اعطایی به شركتهای فعال در بخش صادرات شامل: - مشاركت مدنی)كلیه شركتها بسته به نوع فعالیتشان از اعتبار اسنادی می‌توانند استفاده كنند.)

●● نتیجه گیری
یكی از مهمترین منابع موردنیاز شركتها، منابع مالی هستند. نحوه تامین منابع مالی آنها بسیار مهم و حساس است، به گونه‌ای كه بی‌توجهی به این امر ممكن است موجبات ورشكستگی آنها را فراهم آورده ویا برعكس موقعیت شركت را در مقایسه با رقبایش بهبود ببخشند. داشتن اطلاعات صحیح در خصــــوص تسهیلات (انواع عقــــــود، نحوه بازپرداخت، نــــرخ بهره مربوطه) می‌تواند در چرخه حیات شركتها نقش بسزایی داشته باشد. در پایان به این نكته می توان اشاره كرد كه با مدیریت صحیح تامین منابع مالی، هزینه های تولید و یا خدمات شركتها كاهش می یابد و آنها را به سودآوری بیشتر نزدیك می كند. لذا شركتها برای اینكه بانك ها را درپرداخت تسهیلات به خود، یاری كنند باید صورتهای مالی شفاف و عملكرد صحیح درخصوص مدیریت خود داشته باشند كه كاهش ریسك بانك ها را برای پرداخت تسهیلات به آنها فراهم سازند.
وحیدفدایی – کارمند بانک آینده